เมื่อวันที่ 23 – 24 พฤษภาคม 2566 ที่สถานกงสุลใหญ่ ณ เมืองโกตาบารู รัฐกลันตัน สหพันธรัฐมาเลเซีย นางสาวรตญา  กอบศิริกาญจน์ รองเลขาธิการคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เข้าร่วมสังเกตการณ์กิจกรรมการแก้ไขปัญหาบุคคลไม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎรหรือคนไทยไร้สัญชาติ ด้วยการตรวจพิสูจน์สารพันธุกรรม (DNA) ในฐานะประธานคณะทำงานขับเคลื่อนการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งเป็นคณะทำงานร่วมระหว่างสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (สำนักงาน กสม.) และศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.)  โดยมีพลเรือตรีสมเกียรติ ผลประยูร เลขาธิการ ศอ.บต. เป็นประธานเปิดโครงการ และนายบุญพาศ  รักนุ้ย รองเลขาธิการ ศอ.บต. นายภาษิต จูฑะพุทธิ กงสุลใหญ่ ณ เมืองโกตาบารู นางสาวจิตนิภา ขุนทรานนท์ ผู้อำนวยการกองปฏิบัติการทางนิติวิทยาศาสตร์ สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม นายสุริยศักดิ์ เหมือนอ่วม ผู้อำนวยการส่วนการทะเบียนราษฎร สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย เข้าร่วมกิจกรรมด้วย  

          อนึ่ง โครงการตรวจพิสูจน์สารพันธุกรรม (DNA) เป็นโครงการของ ศอ.บต. ที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีนับตั้งแต่ปี 2560 และเว้นช่วงไปในปี 2563-2565 เนื่องจากเป็นช่วงการแพร่ระบาดของโรค COVID-19 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อแก้ไขปัญหาคนไทยในมาเลเซียที่ไร้สถานะทางทะเบียนหรือไม่มีบัตรประจำตัวประชาชนให้สามารถเข้าสู่กระบวนการยื่นขอสถานะทางทะเบียนราษฎรได้ในปี 2566 มีบุคคลไม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร เข้ารับการตรวจพิสูจน์สารพันธุกรรม ณ เมืองโกตาบารู ประเทศมาเลเซีย ตามโครงการดังกล่าว จำนวน 98 คน

          ทั้งนี้วันที่ 23 พฤษภาคม 2566 เวลา 13.40 ณ วัดมัชฌิมาราม เมืองตุมปัต รัฐกลันตัน สหพันธรัฐมาเลเซีย นางสาวรตญา  กอบศิริกาญจน์ รองเลขาธิการ กสม. นายบุญพาศ รักนุ้ย รองเลขาธิการ ศอ.บต. นายอิสระ  ละออง ผู้อำนวยการกองส่งเสริมและสนับสนุนงานพัฒนาเพื่อความมั่นคง นายประเวศ  หมีดเส็น ผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาเจ้าหน้าที่ของรัฐฝ่ายพลเรือนจังหวัดชายแดนภาคใต้ นายสุริยศักดิ์  เหมือนอ่วม ผู้อำนวยการส่วนการทะเบียนราษฎร สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ได้เข้าพบเพื่อหารือกับพระสมุห์ สมชาย อรินทโม เจ้าอาวาสวัดมัชฌิมาราม และนายจ๋วน  คณิตสาร หัวหน้าหมู่บ้านคนไทยในมาเลเซีย (คนสยาม) เพื่อรับฟังสถานการณ์วิถีชีวิตคนไทยในมาเลเซีย โดยเฉพาะกลุ่มไทยพลัดถิ่น อันเนื่องมาจากสนธิสัญญา ค.ศ.1909 ระหว่างสยาม – อังกฤษ ซึ่งเป็นกลุ่มคนเชื้อสายไทยที่พูดภาษาเจ๊ะเห (ภาษาไทยถิ่นใต้ที่พูดกันในแถบอำเภอเจ๊ะเห จังหวัดสงขลา) และยังคงรักษาขนบธรรมเนียมวัฒนธรรม ประเพณีไทย โดยวัดมัชฌิมาราม เป็นวัดที่เปิดสอนภาษาไทยให้กับชาวไทย จีน และมาเลเซีย 

          การแก้ไขปัญหาสถานะบุคคลเป็นประเด็นสิทธิมนุษยชนตามนโยบาย กสม. โดยมีเป้าหมายเพื่อขจัดปัญหาการไร้รัฐให้หมดไปภายใน 10 ปี ซึ่งสอดคล้องกับโครงการ Global Campaign to End Statelessness by 2024 หรือ #IBelong ของ UNHCR

          ทั้งนี้ คณะทำงานขับเคลื่อนการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ จะประชุมหารือร่วมกับกรมการปกครองและสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ เพื่อจัดทำข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการดำเนินการเพื่อสนับสนุนการเข้าสู่กระบวนการเป็นผู้มีสัญชาติไทยต่อไป