เมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2568 เวลา 09.00 - 10.00 น. ที่ห้องประชุมรัชนีแจ่มจรัส 4 ศูนย์การประชุมรัชนีแจ่มจรัส สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย กรุงเทพฯ นางสาวศยามล  ไกยูรวงศ์ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เข้าร่วมการประชุมเชิงปฏิบัติการ “ปฏิญญาเกษตรกรและสถานการณ์ด้านสิทธิเกษตรกร” จัดโดย สมัชชาคนจน โดยมีผู้เข้าร่วมกว่า 60 คน ประกอบด้วย ชาวนา ชาวสวน ชาวไร่ เกษตรกรผู้เก็บหาของป่า เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ ชาวประมงน้ำจืด ชาวประมงน้ำเค็ม จากองค์กรและเครือข่ายของเกษตรกรรายย่อยในหลายจังหวัด โดยการประชุมดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้เกี่ยวกับสิทธิเกษตรกร และปฏิญญาสากลแห่งสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิของเกษตรกรและบุคคลอื่นที่ทำงานในเขตชนบท (UNDROP) ทบทวนสถานการณ์สิทธิเกษตรกรในประเทศไทย รวมถึงรณรงค์ให้ภาครัฐตระหนัก เคารพ และปกป้องสิทธิของเกษตรกร

          กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวว่า เกษตรกรยังคงเผชิญกับการละเมิดสิทธิเกษตรกรหลากหลายรูปแบบตามประเด็นปัญหาหลักของแต่ละชุมชนไม่ว่าจะเครือข่ายสมัชชาคนจน และเครือข่ายประชาชนผู้เป็นเจ้าของแร่ รวมไปถึงปัญหาการบริหารจัดการที่ดินและการพัฒนาการใช้ประโยชน์จากที่ดิน มีปัญหาที่ดินทับซ้อนกับพื้นที่ป่าอนุรักษ์ของรัฐ เช่น อุทยานแห่งชาติ ป่าสงวนแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า การประกาศเขตป่าชายเลน นโยบายของรัฐ เช่น นโยบายทวงคืนผืนป่า นโยบายคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (คทช.) ซึ่งเป็นการยึดที่ดินจากเกษตรกร ทำให้มีปัญหาในการประกอบอาชีพเกษตรกรรม นอกจากนี้กลุ่มชาวนา ชาวไร่ มีความเสี่ยงทางเศรษฐกิจจากราคาพืชผลที่ตกต่ำและต้นทุนการผลิตที่สูง โรคระบาดพืชและสัตว์ จึงเสนอให้มีมาตรการต่าง ๆ เช่น การอุดหนุนต้นทุนเช่นเมล็ดพันธุ์ ปุ๋ย เพิ่มขึ้น การประกันราคาสินค้าเกษตร เป็นต้น การผลักดันให้เกษตรกรเข้าถึงสิทธิต่าง ๆ ตามที่ได้รับรองในพันธกรณีและที่รับรองไว้ในรัฐธรรมนูญ เป็นภารกิจของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ซึ่งทำหน้าที่ในการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน และจัดทำรายงานคู่ขนานด้านสิทธิมนุษยชน ตลอดจนจัดทำข้อเสนอแนะในการปรับปรุงกฎหมายทั้งลำดับหลักและลำดับรอง เพื่อให้สอดคล้องกับพันธกรณีและอนุสัญญาระหว่างประเทศที่ประเทศไทยเป็นภาคี

          นอกจากนี้ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ รับรายงานเบื้องต้นสถานการณ์ด้านการละเมิดสิทธิเกษตรกรในประเทศไทย และข้อเสนอแนวทางเพื่อส่งเสริมสิทธิเกษตรกรต่อภาครัฐ ซึ่งเป็นข้อมูลจากการจัดกิจกรรมในรูปแบบกระบวนการกลุ่ม ผ่านการแสดงความคิดเห็นในประเด็นสถานการณ์ปัญหาการละเมิดสิทธิมนุษยชน แนวทางการคุ้มครอง และส่งเสริมสิทธิของเกษตรกร ระหว่างวันที่ 17 – 19 มีนาคม 2568 ที่จะเสนอต่อคณะทำงานด้านสิทธิเกษตรกรองค์การสหประชาชาติ (UN Working Group on Peasants’ Rights) โดยมีประเด็นปัญหาและข้อเสนอแนะ 5 ข้อ ดังนี้

          ข้อที่ 1 ปัญหาด้านการละเมิดสิทธิเกษตรกร การรับมือกับปัญหาการถูกละเมิดสิทธิเกษตรกร และท่าทีของรัฐบาลต่อปัญหาการละเมิดสิทธิเกษตรกร    

          ข้อที่ 2 ความเสี่ยงต่อสิทธิเกษตรกร และมาตรการลดความเสี่ยง โดยเฉพาะความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากการใช้สิทธิและเสรีภาพในการมีส่วนร่วม

          ข้อที่ 3 นโยบายหรือมาตรการส่งเสริมสิทธิของเกษตรกรและบุคคลอื่นที่ทำงานในเขตชนบทที่มีอยู่แล้ว

          ข้อที่ 4 กฎหมาย นโยบาย หรือมาตรการที่รับรู้และส่งเสริมสิทธิของเกษตรกร แนวทางการเยียวยาหรือการแก้ไข ทั้งกระบวนการทางศาลและกระบวนการที่ไม่ใช่ศาล เมื่อมีการละเมิดสิทธิเกษตรกรเกิดขึ้น  

          ข้อที่ 5 นโยบายและมาตรการที่จะส่งเสริมความสามารถและอำนาจให้กับเกษตรกรการกำหนดนโยบายทุกระดับ